Terugblik op contactdag Den Helder

Gepubliceerd op: 4-6-2009

Donderdag 4 juni werd door de Stichting Marechaussee Contact een contactmiddag georganiseerd bij het Marinemuseum in Den Helder.

Zo'n 30 personen, waarvan de meesten begunstigers van de Stichting, werden aan boord van het ramtorenschip Schorpioen, welkom geheten door de voorzitter van de Reüniecommissie Roel Gras. De meeste bezoekers hadden een lange reis naar Den Helder afgelegd en konden even op krachten komen met een kop koffie en een krentemik.

 
Schorpioen

Over het ramschip kan het volgende worden verteld.
Zr.Ms. ramschip Schorpioen werd in 1868 in dienst gesteld. In datzelfde jaar werden drie zusterschepen door de marine in gebruik genomen: de Stier, de Buffel en de Guinea. Het viertal vormde toentertijd een belangrijke modernisering van de Nederlandse vloot. Zij waren bedoeld ter vervanging van de houten schepen die met een combinatie van stoom- en zeilkracht en gladloop voorlaad-kanons de Nederlandse belangen op zee moesten behartigen.

Om zich te kunnen meten met de zware gepantserde stoomschepen van andere landen, beschikte de Schorpioen over een pantsergordel van ruim 15 centimeter dik. De draaibare geschutstoren was voorzien van een bijna 30 centimeter dik pantser en woog 164,5 ton. In deze toren stonden twee getrokken voorlaadkanons met een kaliber van 23 centimeter en een gezamenlijk gewicht van 44,5 ton. Twee grote stoommachines leverden ruim 2200 paardekrachten en gaven het schip een maximale snelheid van bijna 13 knopen.

De Schorpioen werd afgeleverd met twee masten en zo'n 600 m2 zeiloppervlak, maar met het zware schip bleek moeilijk te zeilen. De ra's en zeilen werden in 1883 verwijderd. Het opmerkelijkste wapen van de Schorpioen was de puntige ramsteven. Als gevolg van incidentele Amerikaanse en Oostenrijkse successen raakte in de tweede helft van de 19e eeuw het rammen in zwang. In de praktijk bleek het ramwapen echter sterk overgewaardeerd te zijn. Het was al knap lastig om op volle zee een varende tegenstander met kanonvuur te raken, laat staan om tegen hem aan te varen! Toch werden verschillende marineschepen in de 20ste eeuw nog voorzien van een ramboeg. De ramschepen waren bestemd voor de verdediging van de Nederlandse kust en zeegaten. Veel buitenlandse reizen heeft de Schorpioen dan ook niet gemaakt. De enige reis die het ramschip over de grens maakte betrof een eskaderreis naar België in 1871, waar stoffelijke overschotten van tijdens de Belgische Opstand (1830-1833) gesneuvelde Nederlandse militairen werden opgehaald.

Tot zover enige geschiedenis van het schip waarop vandaag koffie werd gedronken, bijgepraat en een prima lunch werd genuttigd.

historisch deel van het Marinemuseum 

De begunstigers werden voorgesteld aan Henk Jan Visser, een vrijwilliger van het Marinemuseum, die de bezoekers als gids zou rondleiden door het historisch deel van het museum. De heer Visser boeide met zijn een enorme kennis van zaken de bezoekers bij het in sneltreinvaart reizen door een stuk marinegeschiedenis vanaf het jaar 1488 tot aan 1815, het jaar waarin de Koninklijke Marine werd opgericht. Vervolgens werd aandacht besteed aan de krijgsverrichtingen van de Nederlandse vloot in de tweede wereldoorlog, Nederlands-Indië, de Slag op de Javazee, de marine in Nederlands Nieuw-Guinea (1950-1962) enzovoort.

Er bleek te weinig tijd beschikbaar om het gehele historische deel van het museum volledig te bezoeken. Er stond namelijk op het museumterrein de onderzeeboot Tonijn opengesteld voor de bezoekers. Mensen met claustrofobische neigingen deden er goed aan dit deel van de excursie over te slaan.

De onderzeeboot Tonijn maakt sinds de zomer van 1994 deel uit van het Marinemuseum. De Tonijn is een driecylinder onderzeeboot van de Potvisklasse. Dit type onderzeeboot vormde tussen 1960 en 1991 de kern van de Nederlandse onderzeedienst.

In de Tonijn is van alles te zien, van de commandocentrale tot het kombuis en van het toilet tot de hut van de commandant. Het valt meteen op hoe klein het schip van binnen is, terwijl de 67 bemanningsleden soms weken achtereen in deze ruimten hebben moeten werken, slapen en eten. De Tonijn heeft tussen 1966 en 1991 vele eskaderreizen gemaakt en operationele missies uitgevoerd.

groepsfoto van de deelnemers

Na deze intensieve rondleidingen kwam er na het maken van een groepsfoto het het nuttigen van een lunch aan boord van de Schorpioen een einde aan deze mooie contactdag, met dank aan de inspanningen van het team van de Reüniecommissie van de SMC.

De voor velen een lange reis naar Den Helder bleek zeker de moeite waard te zijn geweest.

Klik hier voor een foto-impressie van deze dag.