'Bosnië-besluit chaos’

Gepubliceerd op: 6-1-2019

Protesten in ministerraad over sturen militaire vuurkracht

Openbaarheidsdag levert wederom een schat aan informatie op. Zo verliep het besluit om Dutchbatters naar Srebrenica te sturen compleet chaotisch in de ministerraad in 1993 en Nederland blijkt miljoenen ongeoorloofde steun te hebben gegeven aan tabaksfabrikant Philip Morris in de jaren 80.

Afbeelding verwijderdHet is voor historisch en politiek geïnteresseerden altijd smullen: Openbaarheidsdag. Op die dag maakt het Nationaal Archief voor het eerst openbaar wat tot dit jaar nog geheim moest blijven. Zoals de notulen van de ministerraad uit 1993: die mochten na 25 jaar het licht zien.

Grasduinen
Een dag grasduinen in de archieven leert dat het besluit om de luchtmobiele brigade naar het conflict in Bosnië te sturen, chaotisch verliep in de ministerraad. Dat vonden ook aanwezige bewindspersonen. Nadat het hele jaar al meermaals in de ministerraad was gesproken over het conflict, kwam minister Relus ter Beek (Defensie) in november ’93 plots met de mededeling dat Nederland eigenlijk wel echte militaire vuurkracht zou moeten sturen. Hij had er al met de VN over gepraat, die rekenden erop. Andere bewindspersonen reageerden verbaasd. Dit was eerder niet zo afgesproken. Maar toch werd het principebesluit die vergadering doorgedrukt. „Minister Bukman acht de procedure van de besluitvorming niet goed”, is nog een van de tekenen van protest die te lezen valt.

Ter Beek legde daar in november ’93 al uit dat het doel was om moslimenclaves te beschermen tegen de Serviërs. „Er is niet voor gekozen om de mensen die zich daar bevinden aan hun lot over te laten.” Het zijn pijnlijke passages in de wetenschap dat in ’95, onder toeziend oog van Dutchbat, duizenden moslims werden weggevoerd uit de Srebrenica-enclave om daarna te worden uitgeroeid.

Extra wrang
Het is opmerkelijk dat al vóór het besluit in november voor ministers helder was dat het in dit conflict totaal onduidelijk was welk mandaat VN-troepen hadden om geweld te gebruiken en welke landen nou wie zouden beschermen. Het is achteraf een van de redenen dat Srebrenica viel. Dat probleem wordt in ’93 al meermaals door ministers benoemd, maar wordt dus niet goed opgelost. Extra wrang is dat het kabinet huiverig is om in 1993 moslimvluchtelingen weg te halen uit Srebrenica – het enige dat de Serviërs dan toestaan in die regio – omdat hiermee ook bereikt wordt wat de Serviërs willen: dat het gebied etnisch wordt gezuiverd.

De bloedige oorlog in de Balkan komt in 1993 voor bijna alle Nederlanders heel dichtbij door een grote vluchtelingencrisis die gelijkenissen vertoont met de recente asielcrisis. In het najaar kaart minister Hedy d’Ancona (Welzijn en Volksgezondheid) aan dat de ’toenemende instroom alarmerend’ is geworden. Burgemeesters klagen zelfs over aanzuigende werking op criminele organisaties die de vluchtelingenstroom misbruiken.

Opschudding
Onderwijsminister Jo Ritzen, ook van de PvdA, stelt dat in het onderwijs grote problemen zijn. „Het budget moet geheel aan asielzoekers worden besteed en er is dus geen geld meer beschikbaar voor andere zaken. Als deze informatie in de publiciteit komt, zal dat opschudding teweegbrengen.” Er blijkt dat er wel meer onder de pet moest worden gehouden. Zo moest een te kritische rapportage over de veiligheid in Nederland, waaruit bijvoorbeeld bleek dat we het hoogste slachtofferpercentage voor bedreiging hebben, maar worden uitgesteld en omgeschreven.

Op Openbaarheidsdag is nog veel meer vrijgegeven: uit archieven van Economische Zaken blijkt dat tabaksfabrikant Philip Morris miljoenen guldens meer kreeg aan subsidie dan was toegestaan om te investeren in een fabriek in Bergen op Zoom. Het bedrijf kreeg 30,5 miljoen gulden, terwijl 27 miljoen gulden volgens het kabinet misschien net binnen de regels van destijds was geweest. Maar het bedrijf schept veel banen, is het verhaal dan, en het rekende al op extra geld. Als het dat toch niet zou krijgen zou het gevaar reëel zijn dat het bedrijf ’kritiek zou ventileren’ in de VS over ons als investeringsland. Met de discussies over de dividendbelasting en ons vestigingsklimaat zijn het nog steeds herkenbare argumenten.

Bron : telegraaf.nl

Altijd op de hoogte? Meld u aan voor de wekelijkse nieuwsbrief