Het is ‘oorlog’ tussen vier militaire musea, directeur ontslagen

Gepubliceerd op: 19-4-2024

De fusie tussen de vier belangrijkste militaire musea in Nederland is ontaard in een bestuurlijke chaos. Onderling wantrouwen, onveilige werksituaties en diverse arbeidsconflicten hebben ertoe geleid dat een voorgenomen reorganisatie tijdelijk is stilgelegd. Meerdere externe bureaus deden afgelopen maanden onderzoek na klachten van medewerkers, blijkt uit interne documenten. De algemeen directeur is na twee jaar alweer ontslagen.

‘Een verschil in visie op de toekomst’ luidt de officiële reden voor het vertrek van directeur John Sijmonsbergen, die in 2022 aantrad. Hij moest het Nederlands Militair Museum in Soesterberg, het Rotterdamse Mariniersmuseum, het Marechausseemuseum in Buren en het Marinemuseum in Den Helder nog intensiever laten samenwerken.

Maar uit interne documenten blijkt dat het al maanden ‘oorlog’ is op de werkvloeren van de vier afzonderlijke locaties, waar het ministerie van Defensie elk jaar bijna 20 miljoen euro subsidie aan geeft. Vooral in de top van de organisatie rommelt het. De situatie is zo zorgwekkend dat een voorgenomen reorganisatie tijdelijk is stilgelegd, nadat medewerkers meermaals hun beklag deden over hun managers en de raad van toezicht. Dat gaat onder meer over verhoogde werkdruk, verminderde werksfeer en gebrek aan daadkracht.

De voorzitter van de Ondernemingsraad, die pas in juni 2022 aantrad, legde eind vorig jaar zijn functie alweer neer en niet alleen vanwege de werkdruk. In een verklaring spreekt hij van ‘intimiderend gedrag’ van managers. Ook in het management zelf uiten leidinggevenden hun onvrede over de werksfeer. Sommigen spreken zelfs over een ‘onveilige werksituatie’. Meerdere klachten worden door externe bureaus onderzocht.

Onvrede is er niet alleen over negatieve werksfeer. Sommige medewerkers maken zich zorgen over het gebrekkige beheer van de museumstukken. Er zijn diverse meldingen van spullen die spoorloos uit de opslag zijn verdwenen. Mogelijk zijn ze gestolen, verkocht of in de afvalcontainer beland. Medewerkers beklagen zich hierover bij de leiding en de raad van toezicht. Ze vinden het onbestaanbaar dat er zo onzorgvuldig met museumstukken wordt omgesprongen.

De onrust hangt samen met een omvangrijke fusie uit 2014. Vier militaire musea zijn toen achter de schermen opgegaan in één nieuwe organisatie, de Stichting Koninklijke Defensiemusea. Dat blijkt een succes als het gaat om bezoekersaantallen. Die stegen van 270.000 naar gemiddeld 450.000 nu.

Toch rommelt het achter de schermen al jaren. Vooral de kleinere musea vrezen dat alle aandacht uitgaat naar het museum in Soesterberg en dat zij de prijs moeten betalen als dit museum financieel in problemen zou komen. In 2019 neemt de onrust alleen maar toe als defensie het aantal vestigingen terug wil brengen van vier naar twee. Nadat daarover politiek ophef is ontstaan, wordt besloten alleen het Marechausseemuseum in Buren te sluiten, onder meer vanwege de kostbare renovatie die daar moest gebeuren om veilig publiek te kunnen ontvangen. Het Marechausseemuseum krijgt nu een plek in het Nationaal Militair Museum in Soesterberg.

Mede vanwege deze verhuizing zijn achter de schermen opnieuw grote veranderingen gaande om de drie overgebleven musea beter met elkaar te laten samenwerken. Dat veroorzaakt veel onrust en onvrede onder het personeel, onder meer bij het Mariniersmuseum in Rotterdam. Zij hebben het gevoel niet te worden gehoord in de nieuwe plannen. Ook vinden zij dat interne procedures niet juist zijn gevolgd.

Vanwege alle onrust zijn de voorgenomen nieuwe veranderingen eind vorig jaar al tijdelijk stilgelegd door de raad van toezicht. Ook werd vlak voor kerst nog een extern onderzoek aangekondigd naar alle problemen op de werkvloer. Na het verschijnen van deze rapportage is directeur John Sijmonsbergen begin deze maand ontslagen.

Vertrouwen in de toekomst
De Stichting Koninklijke Defensiemusea (SKD) erkent in een schriftelijke verklaring dat er ‘afgelopen periode problemen zijn geweest in de organisatie’. Inmiddels is een nieuwe interim-bestuurder aangetrokken die de cultuur, structuur en het bestuur van de stichting op orde moet brengen. ‘We hebben het vertrouwen dat de organisatie op korte termijn weer in rustig vaarwater zal komen’, aldus de verklaring.

Over de meldingen van verdwenen spullen meldt SKD dat er in 2023 onderzoek is gedaan naar hardnekkige verhalen over fraude. Die staken de kop op nadat dit in 2003 in het toenmalige Legermuseum daadwerkelijk was gebeurd. De Holland Integrity Group heeft nu geen onrechtmatigheden in het beheer van de collectie vastgesteld.

Het ministerie van Defensie laat weten vertrouwen te hebben in de interim-bestuurder die samen met de Raad van Toezicht de ontstane situatie zal oplossen.