Het verhaal van Angelo Wouters

Gepubliceerd op: 15-6-2024

Het verhaal van Angelo Wouters: "De geur van rottend vlees zal nooit weggaan".
Leeswaarschuwing: Onderstaande tekst bevat heftige scenes.

Angelo Wouters leidde namens de Koninklijke Marechaussee een unieke missie naar Oekraïne, waar hij onderzoek deed naar mogelijke oorlogsmisdaden. Op slechts 1.500 kilometer van Nederland zag hij de verschrikkingen van de oorlog, de angst en dankbaarheid van het Oekraïense volk en de mentale weerslag op zijn eigen team.

Hard werken is er bij Angelo al in zijn opvoeding ingeprent. Wanneer er iets moest gebeuren, moest iedereen aan de slag, wat je leeftijd, rol of positie ook was. Het bleek het startschot voor Angelo’s carrière bij de Koninklijke Marechaussee. In 2023 werd hij namens het Internationaal Strafhof (ICC) uitgezonden op een eenheid overstijgende missie naar Oekraïne. “Het was een bijzondere missie. Zonder hele duidelijke kaders hadden wij de opdracht om bij te dragen aan het opsporen van oorlogsmisdaden. Het was mijn rol om alle specialisten een bijdrage te kunnen laten leveren en iedereen het gevoel te geven dat zij het verschil hebben kunnen maken.”

Het mortuarium in Oekraïne
Bij aankomst in Oekraïne, had Angelo direct door dat het een zware missie zou worden. Een onderdeel van de opdracht die hij niet zal vergeten, was het onderzoek in een mortuarium. “Daar zijn ongeveer vijftig lichamen teruggebracht die al maanden in een massagraf lagen. De lichamen lagen in de kelder van een mortuarium, waar de omstandigheden pittig waren. Je stapt ‘s ochtends in de lijkengeur de kelder in en loopt door lijkvocht dat centimeters hoog staat. Bij het openen van een zak tref je maden aan. De geur van rottend vlees en lichaamsdelen van mensen bekruipt je. Dan moet je puzzelen met lichamen, voeten en hoofden die je in de zakken aantreft,” vertelt hij in de podcast Mee Op Missie,

Doordat de oorlog voortwoedde, werd het team dagelijks geconfronteerd met de vele gesneuvelden. “Er kwam iedere dag een matgroen busje aangereden. Van daaruit werden de overleden jonge mannen en vrouwen de kelder in gebracht en opgestapeld. Hun kleren werden uitgetrokken, omdat die opnieuw nodig waren aan het front. De volgende dag zag je rouwende geliefden die afscheid kwamen nemen van hun dierbaren.”

Hoewel veel van de teamleden tijdens hun werk in Nederland of op andere missies vaak werden geconfronteerd met de dood en heftige situaties, had iedereen door dit van een ander kaliber was. Met Angelo, die eindverantwoordelijk was voor zijn teamleden, deed dit veel. Hij had aan het thuisfront beloofd om goed voor hun geliefden te zorgen, maar de mentale klappen bleken een stuk lastiger op te vangen dan de fysieke. Daarom creëerde hij een sfeer waarin het de norm was om over gevoelens te praten. “Mijn beeld naar mijn collega’s was: ‘Jongens en meiden, ook al hebben we daar maar één dag gewerkt, dan hebben we aan de missie en opdracht voldaan’. Maar er ontstond een energie waarin mensen goed voor elkaar gingen zorgen, waarin er heel veel ruimte was voor persoonlijke gesprekken en waarbij we mensen niet onnodig lang in die situatie lieten blijven. Maar wat nooit meer weggaat bij mijn collega’s is de geur. De geur van rottend vlees en lichaamsvocht is enorm heftig.”

20 graven in een Oekraïens bos
Het opsporingsteam maakte lange dagen en legde grote afstanden af door de platgeschoten dorpen van Oekraïne. Angelo zag de loopgraven en de effecten van de Russische agressie, zoals hij niet eerder bij een andere missie had gezien. “Als je een paar dagen op die routes rijdt, zie je opgeblazen auto’s die in de berm op mijnen zijn gereden. Dan rijd je voor je gevoel op het randje van de dood.”

Een kapotgeschoten flat in Izium, Oekraïne
Onderweg merkte Angelo de grote dankbaarheid van het Oekraïense volk voor hun aanwezigheid en pogingen om het verschil te maken. Hoewel de bevolking vaak helemaal niets had, ontvingen ze Angelo’s team met open armen. Om iets terug te doen, brachten ze kleding en eten naar de Oekraieners, die vaak in slechte omstandigheden leefden. Eén van de dorpen lag zodanig in puin dat het de bevolking vanwege het explosiegevaar niet lukte om een lichaam te bergen. Hij vertelt in de mini-documentaire: “De geur van het mortuarium zat ons nog vers in het geheugen. Daardoor roken we waar het verrotte vlees lag. We zijn voorzichtig gaan graven met de Oekraïense autoriteiten, waardoor het gelukt is om het lichaam te bergen en terug te geven aan de familie. Dat verschil maken is heel veel waard.”

Terug in het veilige Nederland – op slechts 16 uur rijden van het oorlogsgebied – zet Angelo zich nog steeds in om het verschil voor de Oekraieners te maken. Hij sprak onder meer met de Oekraïense premier Zelensky en de minister van Defensie over wat hij in Oekraïne had gezien en meegemaakt. Doordat het team uit verschillende eenheden voortkwam, spreekt hij hen tot zijn spijt vrijwel niet meer. “Juist die periode na de missie is erg belangrijk voor de verwerking. Veteranendag is dan een mooi moment om die mensen weer te zien. Dan hebben we weer even contact met elkaar en kunnen we vragen hoe het nu gaat.”

Dat het met Angelo goed gaat, is grotendeels te danken aan de steun die hij van het thuisfront heeft gekregen. Op de Nederlandse Veteranendag 2023 kreeg hij de kans om zijn vriendin Natalie, met wie hij op 21 juni trouwt, in het zonnetje te zetten. “Ik had nooit op missie kunnen gaan zonder haar. Als je een gezin met kinderen hebt, komt dat op haar schouders terecht. Ik kan mooi roepen dat ik iets heb bijgedragen aan vrede en veiligheid, maar we mogen nooit vergeten dat ook thuisfront ook gedwongen wordt om die keuze te aanvaarden en zichzelf weg te cijferen.”