Mag de politie zomaar de wegen afzetten voor een vip?

Gepubliceerd op: 18-6-2024

Hij was zelf jarenlang politieagent, maar nu vraagt lezer Bert Delessen zich toch af: met welk recht wordt door de politie het verkeer tegengehouden als er een hoogwaardigheidsbekleder langskomt? Onze auto-expert Niek Schenk geeft antwoord.
Vraag: ‘Ik heb jaren bij de politie gewerkt en regelmatig moesten wij voor hoogwaardigheidsbekleders wegen afzetten om hun vrije doorgang te verlenen. Meestal onder begeleiding van motorrijders van de politie. Voor de president van de Verenigde Staten moesten zelfs hele snelwegen worden leeggemaakt. Maar ik heb eigenlijk geen idee onder welke verkeerswet of regelgeving dit viel. Wij hielden het verkeer stil, maar wisten niet met welk recht wij dit deden. We volgden slechts de aanwijzingen op van het daartoe bevoegd personeel. Weet u misschien met welk recht wij die aanwijzingen gaven?’

Autoredacteur Niek Schenk antwoordt: ‘Ja, dat weet ik. Maar ik vind het bijzonder merkwaardig als dit nooit aan u is uitgelegd, al was het maar in de politieopleiding. Hoe dan ook, het gaat hier om een zogenaamde Bijzondere Verkeerstechnische Begeleiding, in politiekringen kortweg VT genoemd. De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) heeft de regels hiervoor vastgelegd in de Circulaire Bijzondere Verkeerstechnische Begeleiding.

Bij dergelijke grote ingrepen in het verkeer moet het gaan om ‘een dringende taak ten dienste van het algemeen belang’. Meestal betreft het simpelweg een beveiligingsmaatregel omdat er een verhoogd veiligheidsrisico is. De beslissingsbevoegdheid voor grote begeleidingen ligt bij het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Nationaal Crisis Centrum (NCC) en bij de secretaris-generaal van het ministerie van Defensie als het gaat om inzet van de Koninklijke Marechaussee.

De politie en Koninklijke Marechaussee dienen zich aan de regels te houden die in genoemde circulaire worden opgesomd. Van de overige weggebruikers mag worden verwacht dat zij weten dat in de verkeerswet duidelijk staat dat aanwijzingen - mondeling of met gebaren - moeten worden opgevolgd van ambtenaren die daartoe bevoegd en als zodanig herkenbaar zijn. Verkeersregelaars vallen daar ook onder, al zijn zij lang niet altijd ambtenaar.

De meest ingrijpende begeleidingen worden altijd gecoördineerd door het NCC van de overheid. Meestal wordt dan een flink aantal motorrijders en voertuigen ingezet voor de begeleiding. Kruispunten worden afgezet, verkeer wordt tegengehouden en bij de escorte worden rode verkeerslichten genegeerd.

Dat de te vervoeren persoon voorrang krijgt op al het overige verkeer heeft meestal te maken met persoonsbeveiliging. Als er grote risico’s bestaan, denk bijvoorbeeld aan een aanslag, dan is het belangrijk dat tijdens het vervoer de auto waarin diegene zit nooit stilstaat. Want dat geeft kwaadwillenden meer gelegenheid om toe te slaan. Daarom wordt voortdurend, en liefst ook met flinke snelheid, onder politiebegeleiding gereden. Optische en geluidssignalen van de dienstvoertuigen zijn hierbij toegestaan.

Personen die deze speciale behandeling kunnen krijgen zijn bijvoorbeeld leden van het Koninklijk Huis, bewindslieden en enkele andere hoogwaardigheidsbekleders. Ook bij staatsbezoeken en werkbezoeken van hoge buitenlandse gasten kan voor deze vip-behandeling worden gekozen.

Wat betreft de criteria geldt dat een agendatechnisch probleem daar in principe niet onder valt. Met andere woorden: heeft een hoogwaardigheidsbekleder haast, dan geldt dat niet als reden om een dergelijke politiebegeleiding te regelen.

Dat het overige verkeer bij een Bijzondere Verkeerstechnische Begeleiding wordt tegengehouden, gebeurt overigens ook bij andersoortig vervoer, zoals medische spoedtransporten. Dan gaat het niet zozeer om de veiligheid, maar moet een patiënt simpelweg zo snel mogelijk naar het ziekenhuis. Wel weer in het belang van de veiligheid is bijvoorbeeld het vervoer van gedetineerden met een hoog risico. Dan bestaan er aanwijzingen dat zij bevrijd zouden kunnen worden door criminelen.

Een heel andere categorie zijn bijvoorbeeld nucleaire transporten, wapen- en munitietransporten of de waardetransporten van De Nederlandse Bank. En in het belang van de verkeersveiligheid kan zo’n Bijzondere Verkeerstechnische Begeleiding ook worden ingezet voor bijvoorbeeld een wielerwedstrijd of een grootschalige protestdemonstratie.’