Het kabinet wil per ‘koninklijk besluit’ de asielcrisis uitroepen

Gepubliceerd op: 12-9-2024

Kabinet kan volgens Faber asielcrisis uitroepen zonder instemming parlement: ‘Dit is schandalig’

Het kabinet wil per ‘koninklijk besluit’ de asielcrisis uitroepen; zonder vooraf instemming van het parlement te vragen. Met een reeks maatregelen hoopt het kabinet dan direct de asielinstroom te verminderen. Een deel van de Tweede Kamer is woest.

Minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) legde in haar eerste Kamerdebat uit hoe het kabinet de asielcrisis wil uitroepen. Dat voornemen werd in juli al afgesproken in het hoofdlijnenakkoord dat de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB met elkaar afspraken. Daarvoor is, zei Faber, een koninklijk besluit nodig, dat premier Dick Schoof neemt. Zodra dat besluit genomen is, ‘kunnen we heel snel maatregelen gaan nemen’, aldus Faber.

Delen van de Vreemdelingenwet kunnen dan (tijdelijk) buiten werking worden gesteld, waardoor volgens Faber ‘snel de asielinstroom kan worden ingeperkt’. ,,Mits ik kleur binnen de Europese lijnen en de internationale wetgeving.” Volgens de NOS wordt ‘gedacht’ aan het inperken van de mogelijkheid om keer op keer een nieuw asielverzoek in te dienen en zouden meerderjarige kinderen hun ouders niet meer achterna mogen reizen.

Hoewel Faber niet vooruit wil lopen op de kabinetsplannen, zijn volgens haar hoe dan ook maatregelen nodig. ,,Nu is het dweilen met de kraan open.” Gelijktijdig met het koninklijk besluit wordt een wet naar de Kamer gestuurd. Deze asielcrisiswet moet de maatregelen ‘in de lucht houden'. Alle maatregelen, zo zei Faber na afloop van het debat zijn ‘juridisch getoetst’. ,,We hebben de beste juristen erop gezet.”

‘Tweede Kamer buitenspel’
GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri vindt het ‘echt schandalig’ dat Faber op die manier het parlement ‘buitenspel zet’. Ook SGP-Kamerlid Diederik van Dijk hekelt dat de Kamer pas achteraf mag oordelen over de maatregelen. ,,Deze Kamer kan snel, desnoods in het weekend, bijeenkomen om erover te debatteren.”

Faber wijst alle kritiek resoluut van de hand. ,,Zo werkt noodrecht in Nederland, dat is op democratische wijze tot stand gekomen.” Tijdens de coronacrisis werden ook eerst maatregelen genomen door het kabinet, voordat de Tweede Kamer zich daarover boog.

Denk-fractieleider Stephan van Baarle memoreert dat partijen die destijds kritisch waren over de coronanoodwet het ‘nu prima’ vinden dat Asielminister Faber de noodoptie wil inzetten om de asielinstroom te verlagen.

SP-Kamerlid Michiel van Nispen vindt het ‘antidemocratisch’. ,,Het feit dat de bevoegdheid in de wet staat, maakt het nog niet oké dat het kabinet dit nu inzet.” CDA-fractieleider Henri Bontenbal sluit zich daarbij aan. ,,Past dit bij het democratisch ethos? Wil het kabinet zo omgaan met de Kamer? Daar maak ik me wel zorgen over.”

Een woordvoerder van VluchtelingenWerk noemt het een ‘onverantwoorde keuze’. ,,Het kabinet beroept zich op bestaande asielwetgeving in de Vreemdelingenwet. Dit kan alleen wanneer er sprake is van overmacht, zoals bij oorlog of een natuurramp.‘’

Reactie coalitiepartijen
Kamerleden uit coalitiepartijen houden zich op de vlakte. Volgens PVV-Kamerlid Marina Vondeling staan alle maatregelen ook in het hoofdlijnenakkoord. ,,Ik hoor niks nieuws.” VVD-Kamerlid Queeny Raykowski zegt alle vragen ‘goed te snappen', maar ze wil niet reageren op vragen van haar collega-Kamerleden. ,,Ik ga in consultatie met mijn fractie.”

Het kabinet presenteert vrijdag het regeerprogramma, de uitwerking van het hoofdlijnenakkoord. Daarin zouden ook plannen staan om gezinshereniging aan banden te leggen, zo bevestigen bronnen berichtgeving van RTL Nieuws. Een asielzoeker die zijn of haar echtgenoot of kinderen naar Nederland wil halen, moet daar minimaal twee jaar op wachten én een eigen woning hebben.

Grenstoezicht
Het kabinet is niet van plan grenscontroles in te voeren. Hoewel Faber deze week nog enthousiast reageerde op de aankondiging van de regering in Duitsland, dat grenscontroles invoert om illegale migratie tegen te gaan, lijkt zij nu niet meer van plan het Duitse voorbeeld te volgen. Op de vraag van BBB-Kamerlid Claudia van Zanten ‘wanneer de grenscontroles’ worden ingevoerd, antwoordde Faber: ,,U moet het meer zien als intensiveren van grenstoezicht.” Faber wil de huidige vliegende brigades van de marechaussee daarvoor uitbreiden. Haar plannen bespreekt ze vrijdag in de ministerraad.

De nuancering van PVV-minister Faber is opmerkelijk. PVV-leider Geert Wilders twitterde deze week nog ‘Grenscontroles? Hoe eerder, hoe beter’.

Grote azc’s
Faber onthulde in het debat ook dat ze ‘verkennende gesprekken’ met gemeenten voert die ‘grote opvanglocaties’ moeten openen. Het kabinet wil inzetten op deze grote asielzoekerscentra (azc's) om de asielopvangcrisis het hoofd te bieden, omdat dit ‘goedkoper’ is.

De opstelling van Faber is bijzonder, want de Tweede Kamer wil juist dat er wordt ingezet op kleine azc's. Coalitiepartij NSC vroeg er specifiek naar: ,,Wij zijn voor een mix van grote en kleine opvanglocaties”, zei Kamerlid Diederik Boomsma. Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Kati Piri herinnerde aan de ‘brede consensus’ voor kleine locaties’. Die kleine locaties zouden kunnen rekenen op meer draagvlak bij inwoners van gemeenten. Maar kleine azc’s zijn, zegt Faber, ‘heel duur’. ,,Ik streef naar grote opvanglocaties, die kan ik beter faciliteren en zijn ook goedkoper.”