Werk maken van terugkeer

Gepubliceerd op: 11-10-2024

Nederland en Oostenrijk willen uitzetcentra voor afgewezen asielzoekers: Europese steun voor plan ’terugkeerhubs’
LUXEMBURG - Een groot aantal lidstaten wil een soort uitzetcentra voor afgewezen asielzoekers in landen buiten de Europese Unie. Het idee is onderdeel van een brede roep om op Europees niveau eindelijk werk te maken van terugkeer.
Al jaren slagen Europese landen er niet in om uitgeprocedeerde asielzoekers terug te sturen naar het land van herkomst. EU-landen eisen een nieuw voorstel van de Europese Commissie om te zorgen dat het écht sneller en makkelijker gaat. Oostenrijk en Nederland hebben het idee voor zogenoemde ’terugkeerhubs’ op tafel gelegd. Inmiddels schaart een ruime meerderheid zich achter deze ’innovatieve oplossing’, genoeg om een eventueel toekomstig plan goed te keuren.
De vraag is wel of een land buiten Europa zit te wachten om zo’n centrum te huisvesten. Het is aan de nieuwe Commissie om een voorstel te maken. De vertrekkende linkse Eurocommissaris Ylva Johansson was donderdag weinig enthousiast: „Het is niet ons voorstel.”

Brussel moet meer doen tegen illegale migratie
Er waait een andere wind door de Europese Unie: lidstaten én het Europees Parlement eisen dat Brussel sneller én meer gaat doen in de strijd tegen illegale migratie. EU-migratieministers hebben donderdag tijdens een vergadering in Luxemburg gesproken over onder meer versterking van buitengrenzen én terugkeer van uitgeprocedeerde asielzoekers.

BEKIJK OOK:
EU-landen maken gehakt van Nederlandse wens voor ’opt-out’ Europees migratiebeleid: ’Niet mogelijk’
Het terugkeerbeleid, ook in Nederland, faalt al jaren. Slechts een klein deel van de migranten die geen recht hebben op onze gastvrijheid, wordt daadwerkelijk teruggestuurd. Een EU-plan ligt al jaren stof te happen in een bureaula van een Brussels vergaderpaleis. Lidstaten vonden het een goed idee, maar in het Europees Parlement hield links het tegen.

Inmiddels zijn er Europese verkiezingen geweest en heeft de kiezer een ruk naar rechts gemaakt. EU-lidstaten ruiken hun kans om Brussel te vragen om met een nog strenger wetsvoorstel te komen om illegalen sneller en makkelijker uit te zetten.

Op de EU-top van staatshoofden en regeringsleiders, volgende week in Brussel, wordt waarschijnlijk unaniem besloten om van terugkeer een topprioriteit te maken.

Terugkeerhubs buiten de EU
Lidstaten willen nadrukkelijk kijken naar nieuwe innovatieve oplossingen. Een van de ideeën waarvoor minister Marjolein Faber (Asiel) met haar Oostenrijkse collega pleit, is de bouw van ’terugkeerhubs’ buiten de EU. Hier kunnen afgewezen asielzoekers heen worden gestuurd in afwachting van terugkeer naar hun eigen land.

„Dan heb je ze niet meer binnen de Europese grenzen en dat maakt het makkelijker om gezamenlijk te zorgen dat ze teruggaan”, zegt Faber. Diplomaten geven toe dat er juridische haken en ogen kunnen zitten aan zo’n plan. Bovendien: welk land wil zo’n detentiecentrum huisvesten?
Faber zegt dat het allemaal nog verder moet worden uitgewerkt. „Het begint met een idee”, aldus de PVV-minister. „Er is heel veel steun voor.”

Een oude oplossing gaat ook weer rond: landen met sancties onder druk zetten als ze weigeren hun onderdanen terug te nemen. De Europese Commissie kan dit wapen al inzetten, maar gebruikt het nog weinig.

Asiel- en migratiepact
Een Europees terugkeerbeleid is nog een ontbrekende schakel in het nieuwe asiel- en migratiepact. Dit pakket gaat in 2026 in. Vanaf dat moment komen er flitsprocedures voor kansarme asielaanvragen aan de buitengrenzen en een strengere screening. Verder komt er een systeem van herverdeling om landen als Italië te ontlasten. Lidstaten die geen mensen willen overnemen, kunnen hun deel afkopen voor 20.000 euro per asielzoeker.

Zonder werkend terugkeerbeleid dreigen afgewezen asielzoekers alsnog te stranden in Zuid-Europa. Het is dan nog maar de vraag of deze landen asielzoekers willen overnemen die via Zuid-Europa naar Nederland zijn getrokken en volgens EU-regels mogen worden teruggestuurd naar het land van aankomst.

Voor landen als Nederland en Duitsland is 2026 te ver weg. In Luxemburg is gebrainstormd over de optie om met bepaalde onderdelen alvast eerder te beginnen. Een van de kansrijke ideeën is het bouwen van centra voor flitsprocedures op alle Europese luchthavens.

’Ze zitten echt op onze lijn’
De nieuwe wind in Europa bevalt Faber wel, net als haar eerste optreden op het Europese toneel. „Het is me hier zeker meegevallen”, zegt de bewindsvrouw. „Ik was aangenaam verrast door de persoonlijke verhoudingen. Ze zitten echt op onze lijn.”