Ontslag dreigt voor politie-agenten en militairen met soeverein gedachtegoed

Gepubliceerd op: 28-3-2025

Den Haag - Politieagenten en militairen die het gezag van de Nederlandse overheid afwijzen en zich beroepen op zogenoemd soeverein gedachtegoed, kunnen worden ontslagen of disciplinair worden gestraft. Dat schrijven VVD-ministers David van Weel (Justitie) en Ruben Brekelmans (Defensie) en BBB-staatsecretaris Gijs Tuinman (Defensie).

Volgens de kabinetsleden hebben sinds 2023 vijf politiemedewerkers ’uiting gegeven aan het soevereine gedachtegoed’, zo blijkt uit antwoorden op Kamervragen van Ingrid Michon en Christianne van der Wal (beiden VVD).

Volgens de veiligheidsdienst NCTV zijn soevereinen mensen die niet geloven dat de Nederlandse overheid legitieme macht over hen uitoefent en dat ze zelf mogen bepalen of de Nederlandse wet- en regelgeving op hen van toepassing is. Uit een recente analyse van de veiligheidsdiensten (2024) zou het gaan om ’enkele tienduizenden’ in Nederland.

Gedachtegoed
Binnen Defensie zijn volgens de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) medewerkers gesignaleerd die het gedachtegoed aanhangen, schrijven de kabinetsleden. Er wordt niet vermeld om welk aantal het gaat. Volgens hen kan de MIVD uit veiligheidsoverwegingen geen verdere uitspraken doen.

„Zeer onwenselijk”, schrijven de bewindspersonen. „Wanneer een medewerker daadwerkelijk handelt vanuit het soeverein of anti-institutioneel gedachtegoed en zich niet als een goed ambtenaar gedraagt, wordt dit problematisch.”

Bij het aanhangen van dergelijk gedachtegoed dreigen er disciplinaire maatregelen of ontslag, aldus de ministers. Bij Defensie kan bovendien de vereiste Verklaring van Geen Bezwaar worden ingetrokken.

Gedragsregels
Voor rijksambtenaren gelden immers strikte gedragsregels, zo benadrukken de bewindspersonen. Ze wijzen naar de Ambtenarenwet 2017, die voorschrijft dat ambtenaren zich als ’goed ambtenaar’ gedragen en geen uitingen doen die het functioneren van de dienst in gevaar brengen.

Het kabinet probeert daarnaast de bewustwording over ’anti-institutioneel extremisme’ te vergroten. Medewerkers met zorgen over collega’s kunnen terecht bij interne meldpunten binnen politie of Defensie, zo schrijven de bewindslieden.

Volgens de kabinetsleden doen soevereinen binnen de overheid ’ernstige afbreuk aan het vertrouwen in de overheid’. „Dit geldt zeker voor organisaties als de politie en Defensie, waar het beschermen van burgers, de (internationale) rechtsorde en de rechtsstaat, alsook rechtshandhaving en het verlenen van hulp tot de kerntaken behoren.”