Eerste week grenscontroles

Gepubliceerd op: 14-12-2024

*Eerste week grenscontroles: marechaussee kan migranten niet zomaar terugsturen én nog vijf dingen die opvielen*

De invoering van grenscontroles in Nederland werd met veel bombarie aangekondigd, maar ging maandag haast geruisloos van start. Wat viel nog meer op tijdens de eerste controleweek? We zetten de zes meest in het oog springende zaken op een rij.

*1. Controleweek met amper controles*
,,Nederland zit bomvol. We hebben veel te veel illegale migratie”, zei minister Marjolein Faber maandag bij de start van de grenscontroles. De teksten waren stevig, het aantal controles niet. Ja, er stonden tijdelijke checkposten op onder meer de N325 (Kleef-Nijmegen), de A2 (Zuid-Limburg) en de A16 (Brabant-België). Maar grote kans dat de meeste streekbewoners niets van de controles hebben gemerkt. Er waren er weinig.

De marechaussee heeft geen extra personeel voor de controles. Volgens de vakbond kunnen er binnen de bestaande roosters slechts zo’n vijftig medewerkers voor worden vrijgemaakt. Verdeel je dat over doorsnee controleteams van tien, dan zijn er maar vijf grenzen die per dag extra bewaakt kunnen worden. Behoorlijk weinig als je weet dat alleen het verspreidingsgebied van De Gelderlander al 44 verharde grensovergangen telt.

*2. Schepen kunnen ongehinderd doorvaren*
De grenscontroles zijn aangescherpt op de weg, op het spoor en incidenteel ook op luchthavens. En de scheepvaart dan? Daarover was tot dusver niets bekend, terwijl dagelijks honderden schippers via onder meer de Maas en de Rijn ons land binnenvaren. Zij hoeven echter niet te rekenen op strenger toezicht op wat er aan boord is, zo leert navraag van De Gelderlander.

,,De controles op het water gaan door zoals ze waren”, verklaart een woordvoerder van de marechaussee. ,,Intensivering van maritieme controles aan de binnengrenzen is niet aan de orde.”

*3. Geen controlefiles? Tóch wel*
De nieuwe controles moesten zo min mogelijk impact hebben op inwoners van het grensgebied, zei minister Faber vooraf. Door geen totale wegblokkades op te werpen op checkpoints zouden files voorkomen worden, was het idee. Toch liep het verkeer op sommige plekken aan de grens deze week vast.

Zo leidde de eerste controle in Gelderland op de N325 bij Beek maandag direct tot een paar minuten vertraging voor automobilisten. Dat kwam omdat de marechaussee toch op de hoofdrijbaan een blik in elk voertuig wierp, vóór besloten werd wie door mocht rijden en wie op de parallelbaan een extra controle kreeg.

Op de A12 bij Babberich was het oponthoud woensdag nog veel groter. Daar stonden bestuurders ongeveer een half uur stil voor controles aan de grens. In dit geval was niet Nederland de boosdoener, maar Duitsland. Ook onze oosterburen doen namelijk aan extra grensbewaking. Zij werken wél geregeld met controlefuiken die het hele verkeer tot stilstand brengen.

*4. Vooral buitenlanders moeten stoppen*
Een auto met kenteken uit Polen. Een uit Oostenrijk. Uit België. En tientallen uit Duitsland. Bij de controle op de N325 werden begin deze week vooral wagens gecheckt met buitenlands kenteken. Hetzelfde bleek het geval op de A2 in Zuid-Limburg waar de meeste gele kentekens zó door mochten rijden, maar de wit-met-rode Belgische platen wel vaker een stopsignaal kregen.

Ook opvallend: als Nederlandse auto’s bij controles moesten stoppen, bleek een aantal keer dat inzittenden een hoofddoek droegen of de taal slecht spraken. Tweede Kamerlid Michiel van Nispen (SP) sprak er in debat met minister Faber zijn zorgen over uit. ,,Het lijkt me knap vervelend als je uit de rij gepikt wordt omdat je een donkere huidskleur hebt, terwijl je wel een Nederlands paspoort hebt.”

Hoe voorkom je etnisch profileren, wilde hij van de minister weten. Faber liet weten daar binnenkort in een brief aan de Kamer op terug te komen.

*5. Asielzoekers geholpen door marechaussee*
Het doel van de grenscontroles, die tot 8 juni duren, is het bestrijden van illegale migratie naar Nederland. Mensen die hier geen recht op verblijf hebben, zouden moeten worden teruggestuurd. Alleen zo simpel werkt het niet. Migranten die gepakt worden zonder juiste papieren kunnen ter plekke namelijk asiel aanvragen. Ze worden dan begeleid naar een opvangcentrum, meldt de marechaussee.

Mensen die al eerder hebben geprobeerd in een ander EU-land asiel aan te vragen kunnen wél worden tegengehouden en teruggestuurd. Maar ook dat gaat vaak niet eenvoudig, blijkt na vragen van De Gelderlander. ,,Dat verschilt van land tot land en kan dagen tot weken duren”, zegt de marechausseewoordvoerder. In de tussentijd krijgen die mensen tijdelijk in ons land onderdak.

Migranten die eerder in Duitsland asiel aanvroegen kunnen vaak wel op de dag zelf naar dat land worden teruggebracht. Daarover zijn tussen beide landen afspraken gemaakt.

*6. Vuurwerkkopers betrapt*
Wat de eerste werkweek vol grenscontroles heeft opgeleverd, is onduidelijk. Zowel de marechaussee als minister Faber willen daarover nog geen uitspraken doen. Helder is wel dat ook mensen mét geldig identiteitsbewijs moeten oppassen. Zo liepen bij een grenscontrole in Brabant donderdag twee Hagenezen tegen de lamp die in België voor 700 euro vuurwerk hadden gekocht. Ze kwamen uiteindelijk thuis zonder knalspul, maar met boete.