Europese politie verontrust: bendes vechten onderling om lucratieve migrantensmokkel

Gepubliceerd op: 27-7-2024

Mensensmokkelaars in Europa worden steeds gewelddadiger. Het gebruik van geweld om migranten af te persen, grensbewakers af te schrikken of rivaliserende bendes te verjagen wordt steeds normaler. ‘Sommige smokkelaars poseren zelfs met wapens in online video’s waarin ze hun diensten aanbieden’, meldt de Europese politieorganisatie Europol.
De organisatie maakt zich veel zorgen over de situatie op de Balkan, zo staat in een recent rapport. ’Sommige netwerken in de westelijke Balkan die zich bezig houden met het smokkelen van migranten, behoren tot de meeste gewelddadige groepen in Europa. Bij aanhoudingen worden vaak wapens, waaronder vuurwapens, in beslag genomen’. De smokkelroute via de westelijke Balkan (van Turkije, via Bulgarije en Servië naar EU-landen als Kroatië en Hongarije) is een van de belangrijkste smokkelroutes naar de EU.

Waar het over de grens smokkelen van migranten vaak gebeurt door daarin gespecialiseerde netwerken, zag Europol afgelopen jaren meerdere keren dat de smokkelaars niet alleen mensen maar ook drugs of wapens verhandelden. Sommige bendes houden zich dus met meerdere criminele activiteiten tegelijk bezig.

De bendes gebruiken geweld tegen de migranten om hen en hun familie af te persen en meer geld te laten betalen voor de (illegale) reis. Die tactiek wordt in het Noord-Afrikaanse Libië al jarenlang door smokkelaars gebruikt: daar worden familieleden gebeld terwijl migranten worden gemarteld, de mishandeling stopt alleen als de familie meer geld betaald. Pas daarna krijgt de migrant de kans op een bootje naar Europa te stappen, voor die reis moet vaak een paar duizend euro worden neergelegd.

Eenmaal in Europa stuiten de migranten op steeds meer en hogere hekken op grenzen tussen landen. Het wordt voor een migrant zo steeds moeilijker om zelf illegaal een grens over te komen, daardoor wordt de macht van de smokkelaars juist groter. Bendes vechten daarom ook onderling om controle over gebieden. Bij een vuurgevecht tussen rivaliserende bendes in een Servische grensplaats raakten in juli vorig jaar zes migranten gewond en kwam een 16-jarig meisje om.

,,Smokkelbendes geven niet veel om de levens van de migranten”, stelt een Europol-woordvoerder. ,,Ze vervoeren hen ook op steeds onveiligere manieren.” Zo kwamen in februari in Servië drie migranten om en raakten er elf gewond toen de wagen waar ze in werden vervoerd, crashte. De Servische chauffeur bleek geen rijbewijs te hebben. ,,Als politieagenten de achtervolging inzetten op wagens die een stopteken negeren, worden ze soms bewust aangereden door de smokkelaars”, aldus de Europol-woordvoerder.

Het rapport van Europol spreekt van meer geweld door de smokkelaars. Hulporganisaties voor migranten doen echter ook al jarenlang melding van (stijgend) gebruik van geweld door grensbewakers tegen migranten. Als het hen lukt een grens over te komen worden ze soms door grensbewakers of politieagenten geslagen, mishandeld en onder dreiging van wapens weer terug de grens over gezet. Die zogenoemde pushbacks zijn verboden.

De landroute via de westelijke Balkan is een van de voornaamste smokkelroutes die migranten gebruiken om naar West-Europa te komen. De meest gebruikte routes blijven echter nog die over de Middellandse Zee naar Italië en Griekenland. Vluchtelingenorganisatie UNHCR telde in 2024 tot nu toe 86.000 aankomsten van (illegale) migranten in Europa. In heel 2023 waren dat er 270.000.