Samenspel op topniveau, NAVO-top 2025 in Den Haag

Gepubliceerd op: 11-1-2025

Alle ogen zijn tijdens de NAVO-top van dit jaar gericht op Den Haag. Staatshoofden, ministers en delegatieleden strijken op 24 en 25 juni neer in de internationale stad van vrede en recht. Een monsteroperatie. Nooit eerder organiseerde Nederland zo’n grote conferentie met zoveel veiligheidsmaatregelen. De voorbereidingen zijn in volle gang. Samen met vele partners speelt Defensie daarin een cruciale rol.

“Vergelijk ons werk nu met het opstellen van een groot ‘draaiboek’", vertelt generaal-majoor Wilfred Rietdijk dan ook. De projectdirecteur NAVO-top 2025 van het ministerie van Defensie buigt zich al sinds het voorjaar over de naderende bijeenkomst. Daarbij werkt hij nauw samen met de Taskforce NAVO-top 2025 van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het worden dagen die zo perfect mogelijk moeten verlopen. Dat begint al bij de aankomst van de regeringsleiders en ministers in Nederland. Zij gaan vervolgens naar Den Haag. Ook dit vergt coördinatie en afstemming met diverse spelers. Iedere deelnemende organisatie heeft vanuit haar eigen taakstelling eigen verantwoordelijkheden. Het projectteam onder leiding van generaal Rietdijk levert bijstand en ondersteunt daar waar dat gewenst en nodig is. Dan begint de top. Iedereen zet alles op alles om de hoogwaardigheidsbekleders in één soepele beweging bij het World Forum te krijgen. Dit conferentiecentrum is in juni het hart van de NAVO-top.

Het is de eerste keer sinds de oprichting van de NAVO dat Nederland de top organiseert. Het ministerie van Buitenlandse Zaken is het coördinerende ministerie voor de organisatie van de top. Tijdens het evenement worden zo’n 45 staatshoofden en regeringsleiders, 45 ministers van Buitenlandse Zaken, 45 ministers van Defensie, 6.000 delegatieleden, 500 deelnemers aan het NATO Public Forum en 2.000 journalisten in Den Haag verwacht. Afgelopen jaar was de top in Washington DC (Verenigde Staten).

Beveiliging in alle domeinen
Het moge duidelijk zijn: het organiseren van een veilige, ongestoorde, waardige en gastvrije top heeft onze hoogste aandacht. Op de grond, in de lucht, vanuit de ruimte en vanaf zee is de top beschermd. “We houden rekening met alle denkbare scenario’s”, vertelt Rietdijk. Denk aan terreur of cyberaanvallen. “We moeten goed kunnen verdedigen en gepast reageren indien nodig, om deze top goed te laten verlopen. Achter de schermen zijn de voorbereidingen dan ook in volle gang. Dat doen we zeker niet alleen.”

De organisatie van de top is een samenspel van verschillende ministeries, gemeenten, politie, Koninklijke Marechaussee de Nationaal Coördinator Terrorisme Bestrijding (NCTV) en tientallen andere (overheids)organisaties. Al deze ‘gezagen’ en uitvoeringsorganisaties zijn verantwoordelijk voor een deel van de operatie. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat bijvoorbeeld over de wegen. En de burgemeester van Den Haag besluit over wat er in zijn stad gebeurt. Het is een behoorlijk complexe operatie, waar Defensie aan bijdraagt. Want voor de veiligheid, militaire presentie en het transport worden zo’n 10.000 Defensiemedewerkers ingezet. De Koninklijke Marechaussee (KMar) zet vanuit haar civiele taakstelling meer dan 5.000 marechaussees in. Daarnaast zijn er ongeveer 5.000 Defensiemedewerkers beschikbaar voor bijstand aan bijvoorbeeld de KMar en politie.

Voorbereiding in fasen
Omdat er zoveel partijen betrokken zijn bij de top, vergt de organisatie begrijpelijkerwijs een goede afstemming en samenwerking. Op dit moment buigen expertgroepen zich over wat nodig is om de top zo soepel mogelijk te laten verlopen. Hierna nemen de ‘gezagen’ (denk aan bijvoorbeeld de burgemeester van Den Haag) een besluit. Voor ieder scenario betekent dat een plan van aanpak. Later dit jaar volgt een ‘boodschappenlijst’. Hiermee gaat Defensie aan de slag, om te kijken hoeveel mens en materieel, waar(voor) precies nodig is voor de top.

Zichtbaar en onzichtbaar
Speciale expertgroepen met vertegenwoordigers van de partijen buigen zich nu over allerlei beveiligingsvraagstukken. Wat als een vliegtuig het gesloten luchtruim boven Den Haag nadert, zonder zich te melden? Wat als de auto van een regeringsleider het begeeft onderweg naar Den Haag? Of als een terrorist een aanslag beraamt? Allemaal vragen waar straks een plan voor klaarligt.

Lang niet alle dreigingen zijn echter tastbaar. Dat cyberveiligheid een prangende kwestie is, bleek bij de NAVO-top in Vilnius (2023). Toen slingerden Russische trollen desinformatie over de conferentie op het internet. Dat zijn vraagstukken die je prima aan de voormalig strategisch adviseur Nationale Veiligheid en Cyber van de krijgsmacht kan overlaten. “Cyber is het gevechtsveld van nu. Een vijand kan fysiek aanvallen, maar ons ook in onze informatiepositie raken. Dat is zeker één van mijn zorgen”, zegt Rietdijk.

Aan de ene kant zijn er onzichtbare maatregelen, aan de andere kant de tastbare capaciteiten. Rietdijk: “Alle Defensie-onderdelen zijn betrokken bij de NAVO-top. Van vrachtauto’s, tot luchtverdediging, maar ook radars en het zorgen voor veilige informatie-uitwisseling.” Dat betekent niet dat Nederland er alleen voor staat. Qua materieel schieten ook andere landen te hulp, vertelt de generaal-majoor. “Counter drone-capaciteit, ontsmettingsmateriaal en honden die explosieven kunnen vinden. Het zijn voorbeelden van zaken die we van partnerlanden kunnen lenen. Dat is het mooie van de NAVO: het netwerk. We zijn sterker samen. Solidariteit is waar de NAVO over gaat.”

Hoe bereid je je voor op een top die je nooit eerder organiseerde? Onder andere door een kijkje in de keuken van andere landen te nemen. Rietveld en collega’s waren bijvoorbeeld bij de top in Washington, afgelopen jaar.

Generale repetitie
De plannen worden nu nog achter de coulissen gemaakt. In aanloop naar de top wordt de voorbereiding van de krijgsmacht ook steeds zichtbaarder. De marine wordt bijvoorbeeld tijdens de top ingezet voor het bewaken van Nederlandse havens. Daarnaast worden verschillende scenario’s beoefend. Zo raken we beter op elkaar ingespeeld.”

Het is een top van primeurs. De eerste keer in Nederland, de eerste keer dat Donald Trump weer als de nieuwe Amerikaanse president op de top verschijnt. Ook Mark Rutte komt terug naar Den Haag. Nu niet als premier van Nederland, maar als secretaris-generaal van de NAVO. “Alle ogen van de wereld zijn hierop gericht.”

Overlast beperken
Den Haag is trots om gaststad te zijn van de NAVO-top 2025. Die is groot en dat gaat de stad merken. De gemeente spant zich in om woningen, bedrijven en organisaties in het gebied zo goed mogelijk bereikbaar te houden en de overlast te beperken.

Hoeksteen van onze veiligheid
Het is nogal een uitdaging. Rietdijk vertelt het allemaal met een glimlach, want: “Ik houd wel van ingewikkelde klussen. Wij zijn hier in een team van ruim twintig collega’s mee bezig. Militairen, reservisten, marechaussees en burgercollega’s uit alle hoeken van de krijgsmacht. Het is een eer voor Nederland om dit te organiseren. Wij wonen in een democratische rechtsstaat en leven gelukkig al bijna 80 jaar zonder oorlog. De NAVO is de hoeksteen van onze veiligheid en die van onze bondgenoten. Met de top in Den Haag, stad van vrede en recht, dragen wij graag ons steentje bij.”

Weerbaarheid
“We leven tachtig jaar in vrijheid. Onze maatschappij is ingericht op vrede”, vertelt Rietdijk. “Door deze top te organiseren, zien we ook waar onze kwetsbaarheden liggen. Bij de krijgsmacht, maar ook civiel. We willen daarom een discussie aanzwengelen in de gehele maatschappij. In drie events in januari, maart en mei nodigen we besluitvormers en het bedrijfsleven uit om met elkaar in gesprek te gaan. Wat leert deze top ons over de veiligheid in Nederland? Zo maken we ons land weerbaarder. Een belangrijk thema, dat ook bij de NAVO speelt. Stel je voor dat er iets op ons grondgebied gebeurt? Zijn we dan voldoende voorbereid op een grootschalig conflict?”